Szanowni Państwo, Choosing Wisely® to kampania, której celem jest zachęcanie lekarzy i pacjentów do rozmów podczas wizyt o testach diagnostycznych oraz procedurach medycznych, które mogą być wskazane i są stosowane, ale według dostępnej aktualnie wiedzy mogą być niepotrzebne, a w niektórych przypadkach mogą nawet stwarzać zagrożenie dla zdrowia.

Zalecenia tworzone w ramach kampanii zasadniczo ograniczają się do wskazywania działań diagnostycznych i leczniczych, które są w danej sytuacji klinicznej, na podstawie aktualnie dostępnej wiedzy medycznej, niepotrzebne lub wręcz szkodliwe, pozostawiając lekarzom i pacjentom szeroki wybór metod postępowania.

Roboczym celem kampanii jest utworzenie w każdej specjalizacji medycznej listy pięciu testów, procedur i zaleceń, które w codziennej praktyce są nadużywane, niepotrzebne czy nawet szkodliwe dla zdrowia. Tworzenie listy musi opierać się na silnych (wysokiej jakości) dowodach naukowych. Zasadność podejmowania działań umieszczonych na liście powinna być w praktyce dyskutowana i oceniona przez lekarzy i pacjentów.

Lista rekomendacji powinna być tworzona we współpracy z krajowymi Towarzystwami Naukowymi. Rekomendacjom dla lekarzy powinny towarzyszyć informacje dla pacjentów.

Przykładowe rekomendacje, których adaptację można by rozważyć:
- American Academy of Orthopaedic Surgeons:
- American Orthopaedic Foot & Ankle Society: 
- North American Spine Society:

Materiały dla pacjentów


Towarzystwa wyrażające chęć udziału w kampanii Choosing Wisely Polska proszone są o przesłanie do Ośrodka ds. Wytycznych Postępowania w Praktyce Medycznej deklaracji uczestnictwa w kampanii Choosing Wisely®.

Jak zacząć?


  1. Powołaj zespół do prac nad wytycznymi Choosing Wisely®
  2. Na stronie www.choosingwisely.org w zakładce „Listy” można znaleźć oryginalne zalecenia Towarzystw naukowych ze Stanów Zjednoczonych. Proszę kliknąć przycisk „Dla Lekarzy”. W wyszukiwarce (po prawej stronie) za pomocą filtrów należy wyszukać odpowiednik Towarzystwa lub specjalizacji, którą reprezentujesz. Proszę wstępnie zapoznać się z rekomendacjami, które mogłyby zostać przyjęte w praktyce polskich lekarzy.
  3. Proszę zapoznać się z literaturą/dowodami, z których korzystało Towarzystwo/Organizacja z Choosing Wisely® USA bądź innych krajów, z których pochodzą oryginalnie rekomendacje. Informacje te zamieszczane są pod rekomendacjami.
  4. Proszę wyłonić 5 najważniejszych rekomendacji dla polskich lekarzy (np. metodą konsensusu), które zostaną zaadaptowane i przyjęte przez Towarzystwo. Jeśli zaistnieje problem z wyborem rekomendacji, można skonsultować opcje z szerszą grupą lekarzy danej specjalności lub z innymi członkami Towarzystwa w celu wybrania najbardziej przydatnych zaleceń (np. metodą Delphi, używając kwestionariusza ankiety). Zalecamy również sprawdzenie, jak Towarzystwa danej specjalności z innych krajów np. Kanada czy Australia wybierały rekomendacje Choosing Wisely®.
  5. Po wybraniu 5 rekomendacji, które będą adaptowane na potrzeby ChW Poland należy skontaktować się z Towarzystwem, które jest autorem oryginalnej rekomendacji, poinformować o wybranych zaleceniach i uzyskać zgodę na adaptację.
  6. Przed rozpoczęciem procesu adaptacji rekomendacji prosimy o kontakt z Panią Karoliną Maciorowską, która koordynuje kampanię Choosing Wisely Poland, w celu poinformowania o podjęciu prac nad rekomendacjami oraz przekazania wypełnionej deklaracji konfliktu interesów.
  7. Na podstawie przyjętych rekomendacji Towarzystwa proszę napisać krótkie uzasadnienia dla każdego z wybranych zaleceń (uzasadnienie dla jednej rekomendacji = około 150 słów). Proszę również zwrócić uwagę na język/formę zwrotów użyty w rekomendacjach (http://www.choosingwiselycanada.org/recommendations/orthopaedics/).
  8. Prosimy o stworzenie przynajmniej jednego materiału informacyjnego dla pacjentów i ich opiekunów w danej specjalizacji. Rekomendacje dla pacjentów powinny być dłuższe (co najmniej 600 słów) i pisane prostym językiem. Ośrodek ds. Wytycznych w Praktyce Medycznej otrzymał zgodę na adaptowanie rekomendacji dla pacjentów pochodzących z poniższych źródeł:
    http://www.choosingwisely.org/patient-resources/
    http://consumerhealthchoices.org/patients-and-families/#test-and-treatments
  9. Po zakończeniu adaptacji, pełny materiał zawierający:
    - 5 rekomendacji dla lekarzy z zakresu praktyki reprezentowanej specjalizacji, wraz z krótkim opisem procedury ich przyjęcia oraz bibliografią. W bibliografii proszę uwzględnić link do oryginalnych rekomendacji, które Państwo adaptowaliście.
    - Minimum jedną rekomendację dla pacjentów (im więcej tym lepiej). Celem kampanii jest upowszechnienie pośród pacjentów jak największej liczby autoryzowanych przez Towarzystwa zaleceń.
    - Listę oryginalnych rekomendacji, które zostały wybrane do zaadaptowania przez Towarzystwo.
    - Logotyp oraz dane kontaktowe Towarzystwa wraz z adresem strony www, które mogą być zamieszczony na stronie Choosing Wisely Poland należy przesłać do:
    Karolina Maciorowska
    Choosing Wisely Polska
    Ośrodek ds. Wytycznych Postępowania w Praktyce Medycznej NIL
    choosing.wisely@hipokrates.org

Ważne daty: Zakłada się sformułowanie i przyjęcie przez Komitet przynajmniej 40 zaleceń aby można było oficjalnie rozpocząć kampanię. W tym celu Członkowie Komitetu do końca lipca 2017 powinni ustalić, które zalecenia będą zaadaptowane (na przykład na podstawie zaleceń stworzonych przez ChoosingWisely.org lub przez organizacje ChW w innych krajach). Następnie, do końca sierpnia 2017 Towarzystwa powinny przeprowadzić adaptację wybranych zaleceń i przekazać je do Komitetu ChW  PL w celu akceptacji i publikacji.

Niniejsza instrukcja powinna być traktowana jako ogólne zalecenia dotyczące formułowania, adoptowania i wdrażania rekomendacji Choosing Wisely®. Towarzystwa naukowe mogą tworzyć listy zaleceń według własnych procedur, jednak niżej wymienione zasady muszą być zawsze uwzględnione:
  1. Proces tworzenia rekomendacji musi być udokumentowany oraz publicznie udostępniony.
  2. Każda rekomendacja musi być poparta dowodami z wyników badań naukowych. W tym celu powinno się przeprowadzić systematyczny przegląd literatury z uwzględnieniem strategii wyszukiwania oraz zakresu dat (https://www.youtube.com/watch?v=WB9pbHqUs5c) w bazach takich jak np. Cochrane Library, PubMed czy Embase. Następnie należy przeprowadzić ocenę wiarygodności dowodów oraz określić siłę zaleceń. Do instrukcji dołączamy publikację wraz z suplementem opisującą szczegółowo proces tworzenia rekomendacji ChW przez Towarzystwo Reumatologiczne z Kanady.
  3. Każda z rekomendacji Towarzystwa musi dotyczyć zakresu praktyki reprezentowanej specjalizacji. Jeśli zalecenie z listy pokrywa się z inną specjalizacją medyczną, wskazana jest współpraca z odpowiednim towarzystwem by zapewnić, że wszystkie powiązane podmioty są zgodne.
  4. Testy i procedury będące przedmiotem rekomendacji muszą być:
(a) aktualnie często używane oraz
(b) potencjalnie szkodliwe i zagrażające uszczerbkiem na zdrowiu lub nieprzydatne i powodujące niepotrzebne wydatki oraz ryzyko.

Ruch Choosing Wisely® został zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych przez Fundację American Board of Internal Medicine (ABIM). Do dnia dzisiejszego objął swoim zasięgiem ponad 17 krajów, m.in. Australię, Nowa Zelandię, Japonię, Indie, Koreę Południową, Niemcy, Szwajcarię, Francję, Włochy, Holandię, Wielką Brytanię, Brazylię i Kanadę. 

Fundacja ABIM popiera implementację kampanii na całym świecie, jednocześnie stara się zapewnić, że kraje adaptujące Choosing Wisely® zobowiążą się do przestrzegania podstawowych zasad:

  1. Program kampanii nie jest kierowany do płatnika czy agencji rządowych. Jest kierowany do lekarzy. Jest to bardzo istotne w budowaniu zaufania lekarzy i pacjentów.
  2. Główne przesłania kampanii bardziej kładą nacisk na jakość opieki zdrowotnej i zapobieganie szkodom, niż na zmniejszanie kosztów leczenia.
  3. Kampania jest również zorientowana na pacjentów i ich zaangażowanie - komunikacja pomiędzy lekarzem a pacjentem jest to pierwszoplanowy cel kampanii.
  4. Rekomendacje są oparte na dowodach pochodzących z aktualnych badań naukowych. Konieczna jest ocena materiałów dowodowych na bieżąco by zapewnić wiarygodność rekomendacji tworzonych w ramach kampanii.
  5. Multiprofesjonalizm – gdzie jest to możliwe, kampania powinna angażować lekarzy, pielęgniarki, farmaceutów oraz innych specjalistów z dziedziny ochrony zdrowia.
  6. Transparentność – metody użyte w procesie tworzenia rekomendacji muszą być dostępne w domenie publicznej. Należy również zgłaszać konflikt interesów.