Antoni Hlavaty urodził się 27 kwietnia 1920 roku w Kołomyi w dawnym województwie stanisławowskim, w inteligenckiej polskiej rodzinie.

W 1930 r. Antoni ukończył w rodzinnym mieście 4-klasową szkołą powszechną, a następnie 8-klasowe Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza Jagiellończyka, uzyskując w 1938 r. świadectwo maturalne.

Antoni Hlavaty rozpoczął studia medyczne we Lwowie w 1943 r. Jeden rok zaliczono mu potem do dalszych studiów w Polsce po wojnie. Jednocześnie pracował w szpitalu, jako salowy lub pielęgniarz. Latem 1944 r. trafił do Lublina gdzie kontynuował studia medyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Katedrze Medycyny Wojskowej. W Lublinie ukończył dwa dalsze lata studiów. W tym okresie poznał swoją przyszłą żonę Bożenę Michalską, również studentkę medycyny. Oboje udali się do Poznania, gdzie kontynuowali studia i w 1948 r. pobrali się. Dyplomy lekarskie uzyskali oboje w 1949 r. Wkrótce potem przenieśli się do Gdańska.

Po przybyciu do Gdańska Hlavaty otrzymał od 1 lipca 1949 r. etat asystenta na Oddziale Chirurgii i Ortopedii Dziecięcej Akademii Lekarskiej (od 1950 r. Akademii Medycznej), którego ordynatorem był ówczesny docent Alojzy Maciejewski. Specjalizację z chirurgii dziecięcej uzyskał w 1953 r. W 1955 r. uzyskał specjalizację drugiego stopnia z ortopedii i traumatologii. W tym też okresie odbył kilkumiesięczny staż szkoleniowy w Klinice Ortopedii w Poznaniu u prof. Wiktora Degi. W 1960 r. Hlavaty obronił doktorat na podstawie pracy „Operacyjne leczenie stopy porażennej”, a habilitował się w 1964 r. na podstawie rozprawy „Doświadczalne i kliniczne badania nad możliwością zapobiegania zrostom po szwie ścięgien”, uzyskując stopień naukowy docenta AM w Gdańsku. Opiekunem jego doktoratu oraz przewodu habilitacyjnego był ówczesny kierownik gdańskiej Kliniki Ortopedycznej prof. Alfons Senger. Po odejściu w dniu 15 października 1967 r. profesora Sengera do Poznania, docent Antoni Hlavaty został mianowany kierownikiem Katedry i Kliniki Ortopedii AM w Gdańsku. Funkcję tę piastował do 1990 roku a więc przez 23 lata. W 1974 r. mianowano Go profesorem nadzwyczajnym, w 1984 r. został profesorem zwyczajnym.

Głównymi kierunkami badawczymi Profesora była chirurgia rekonstrukcyjna ręki, choroby stawu biodrowego oraz patologia kręgosłupa. Na podstawie badań własnych profesor Hlavaty sprecyzował wskazania do przeszczepiania ścięgien w niedowładach mięśni stóp w przypadku choroby Heinego-Medina. W kolejnych badaniach opracował metodę zapobiegania zrostom po szwie ścięgien, upowszechnił wykonywanie pierwotnych szwów i wolnych przeszczepów w urazowych uszkodzeniach ścięgien zginaczy palców ręki. W chirurgii kręgosłupa, w leczeniu bocznych skrzywień kręgosłupa w metodzie Harringtona, zastąpił oryginalny dystraktor zapadkowy dystraktorem nagwintowanym, w którym haki dystraktora można było zabezpieczyć nakrętkami. W 1984 roku jako pierwszy w kraju opublikował wyniki operacyjnego leczenia kręgozmyku zwyrodnieniowego.

Prof. Antoni Hlavaty pełnił przez wiele lat stanowisko konsultanta ds. ortopedii i traumatologii na terenie województw bydgoskiego (1961-1968) i gdańskiego (1968-1982). W latach 1983-1990 był przedstawicielem Nadzoru Krajowego ds. ortopedii i chirurgii urazowej na obszar Polski północnej. W latach 1967-1979 był prezesem Oddziału Gdańskiego PTOiTr. W okresie 1954-1958 był sekretarzem i w latach 1978-1982 wiceprezesem Zarządu Głównego PTOiTr. W latach 1966-1975 był wiceprezesem Sekcji Chirurgii Ręki PTOiTr oraz członkiem Międzynarodowej Federacji Towarzystw Chirurgii Ręki. Należał do Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i Komitetu Redakcyjnego czasopisma „Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska”. W 1976 r. zorganizował w Gdańsku pamiętny Główny Zjazd Naukowy PTOiTr.

Pasją Pana Profesora Hlavatego są góry. Powszechnie znana jest jego działalność w Klubie Wysokogórskim i niezliczone wędrówki latem i zimą w Tatrach. Po przejściu na emeryturę w 1990 roku nadal aktywnie uczestniczył w życiu społecznym.


Przez dwie kadencje (1990-1997) był rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej w Gdańskiej Izbie Lekarskiej. Profesor w swoim długim życiu otrzymał wiele odznaczeń i nagród. Pięknym zwieńczeniem obecności Profesora Hlavatego w życiu medycznym było nadanie Sali Wykładowej Szpitala Copernicus (byłego Szpitala Wojewódzkiego) w Gdańsku Jego imienia w maju 2019 roku. Profesor osobiście uczestniczył w tym spotkaniu. Uroczystość związana była również z odsłonięciem tablicy poświęconej Antoniemu Hlavatemu.

 

Osobowość Profesora Hlavatego jest niezwykła również z powodu nietuzinkowego poczucia humoru, do dzisiaj funkcjonują w środowisku ortopedycznym anegdoty z udziałem Profesora.

Profesor Hlavaty jest wielką postacią w naszym życiu ortopedycznym. Znakomity lekarz, wspaniały naukowiec, człowiek obdarzony wszechstronnymi zainteresowaniami (góry, muzyka, filozofia) do dziś stanowi dla nas wzór.

 

Profesor Tomasz Mazurek

Kierownik Katedry i Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

 

Opracowano na podstawie publikacji

Michał T.W. von Grabowski, Tomasz Mazurek:
„Profesor Antoni Hlavaty. W 99. rocznicę urodzin”,
Exemplum, Poznań 2019.