Antoni Hlavaty urodził się 27
kwietnia 1920 roku w Kołomyi w dawnym województwie stanisławowskim, w
inteligenckiej polskiej rodzinie.
W 1930 r.
Antoni ukończył w rodzinnym mieście 4-klasową szkołą powszechną, a następnie
8-klasowe Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza Jagiellończyka, uzyskując w 1938
r. świadectwo maturalne.
Antoni
Hlavaty rozpoczął studia medyczne we Lwowie w 1943 r. Jeden rok zaliczono mu
potem do dalszych studiów w Polsce po wojnie. Jednocześnie pracował w szpitalu,
jako salowy lub pielęgniarz. Latem 1944 r. trafił do Lublina gdzie kontynuował
studia medyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Katedrze Medycyny
Wojskowej. W Lublinie ukończył dwa dalsze lata studiów. W tym okresie poznał
swoją przyszłą żonę Bożenę Michalską, również studentkę medycyny. Oboje udali
się do Poznania, gdzie kontynuowali studia i w 1948 r. pobrali się. Dyplomy
lekarskie uzyskali oboje w 1949 r. Wkrótce potem przenieśli się do Gdańska.
Po przybyciu do Gdańska Hlavaty otrzymał od 1 lipca 1949 r. etat asystenta na Oddziale Chirurgii i
Ortopedii Dziecięcej Akademii Lekarskiej (od 1950 r. Akademii Medycznej),
którego ordynatorem był ówczesny docent Alojzy Maciejewski. Specjalizację z
chirurgii dziecięcej uzyskał w 1953 r. W 1955 r. uzyskał specjalizację drugiego
stopnia z ortopedii i traumatologii. W tym też okresie odbył kilkumiesięczny
staż szkoleniowy w Klinice Ortopedii w Poznaniu u prof. Wiktora Degi. W 1960 r.
Hlavaty obronił doktorat na podstawie pracy „Operacyjne leczenie stopy
porażennej”, a habilitował się w 1964 r. na podstawie rozprawy „Doświadczalne i
kliniczne badania nad możliwością zapobiegania zrostom po szwie ścięgien”, uzyskując
stopień naukowy docenta AM w Gdańsku. Opiekunem jego doktoratu oraz przewodu
habilitacyjnego był ówczesny kierownik gdańskiej Kliniki Ortopedycznej prof.
Alfons Senger. Po odejściu w dniu 15
października 1967 r. profesora Sengera do Poznania, docent Antoni Hlavaty
został mianowany kierownikiem Katedry i Kliniki Ortopedii AM w Gdańsku. Funkcję tę piastował do 1990 roku a więc przez 23 lata. W 1974 r. mianowano Go
profesorem nadzwyczajnym, w 1984 r. został profesorem zwyczajnym.
Głównymi
kierunkami badawczymi Profesora była chirurgia rekonstrukcyjna ręki, choroby
stawu biodrowego oraz patologia kręgosłupa. Na podstawie badań własnych
profesor Hlavaty sprecyzował wskazania do przeszczepiania ścięgien w
niedowładach mięśni stóp w przypadku choroby Heinego-Medina. W kolejnych
badaniach opracował metodę zapobiegania zrostom po szwie ścięgien, upowszechnił
wykonywanie pierwotnych szwów i wolnych przeszczepów w urazowych uszkodzeniach
ścięgien zginaczy palców ręki. W chirurgii kręgosłupa, w leczeniu bocznych skrzywień
kręgosłupa w metodzie Harringtona, zastąpił oryginalny dystraktor zapadkowy
dystraktorem nagwintowanym, w którym haki dystraktora można było zabezpieczyć
nakrętkami. W 1984 roku jako pierwszy w kraju opublikował wyniki operacyjnego
leczenia kręgozmyku zwyrodnieniowego.
Prof. Antoni Hlavaty pełnił przez wiele lat stanowisko konsultanta ds.
ortopedii i traumatologii na terenie województw bydgoskiego (1961-1968) i
gdańskiego (1968-1982). W latach 1983-1990 był przedstawicielem Nadzoru
Krajowego ds. ortopedii i chirurgii urazowej na obszar Polski północnej. W
latach 1967-1979 był prezesem Oddziału Gdańskiego PTOiTr. W okresie 1954-1958
był sekretarzem i w latach 1978-1982 wiceprezesem Zarządu Głównego PTOiTr. W
latach 1966-1975 był wiceprezesem Sekcji Chirurgii Ręki PTOiTr oraz członkiem
Międzynarodowej Federacji Towarzystw Chirurgii Ręki. Należał do Polskiego
Towarzystwa Lekarskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i Komitetu
Redakcyjnego czasopisma „Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska”. W 1976
r. zorganizował w Gdańsku pamiętny Główny Zjazd Naukowy PTOiTr.
Pasją Pana
Profesora Hlavatego są góry. Powszechnie znana jest jego działalność w Klubie
Wysokogórskim i niezliczone wędrówki latem i zimą w Tatrach. Po przejściu na
emeryturę w 1990 roku nadal aktywnie uczestniczył w życiu społecznym.
Przez dwie
kadencje (1990-1997) był rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej w Gdańskiej
Izbie Lekarskiej. Profesor w swoim długim życiu otrzymał wiele odznaczeń i
nagród. Pięknym zwieńczeniem obecności Profesora Hlavatego w życiu medycznym
było nadanie Sali Wykładowej Szpitala Copernicus (byłego Szpitala
Wojewódzkiego) w Gdańsku Jego imienia w maju 2019 roku. Profesor osobiście
uczestniczył w tym spotkaniu. Uroczystość związana była również z odsłonięciem
tablicy poświęconej Antoniemu Hlavatemu.
Osobowość
Profesora Hlavatego jest niezwykła również z powodu nietuzinkowego poczucia
humoru, do dzisiaj funkcjonują w środowisku ortopedycznym anegdoty z udziałem
Profesora.
Profesor
Hlavaty jest wielką postacią w naszym życiu ortopedycznym. Znakomity lekarz, wspaniały
naukowiec, człowiek obdarzony wszechstronnymi zainteresowaniami (góry, muzyka,
filozofia) do dziś stanowi dla nas wzór.
Profesor Tomasz Mazurek
Kierownik Katedry i Kliniki Ortopedii i
Traumatologii Narządu Ruchu
Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
Opracowano na podstawie publikacji
Michał T.W.
von Grabowski, Tomasz Mazurek:
„Profesor Antoni Hlavaty. W 99. rocznicę urodzin”,
Exemplum, Poznań 2019.